เห็น @supinya พูดถึงเรื่องการรู้เท่าทันสื่อแล้วคิดถึงเรื่องของตัวเอง

ผมมองว่าการที่เราจะบอกว่าเรา “เท่าทัน” อะไรสักอย่างอย่างคงต้องเป็นการก้าวข้ามจากการเชื่ออย่างหมดใจมาเป็นการมองตามความเป็นจริง สิ่งที่เราไม่เคยเชื่อถือเราคงไม่ต้องการการเท่าทันเท่าไหร่นัก เพราะไม่ว่าสิ่งนั้นจะบอกอะไรเรา เราก็ไม่เคยเชื่อหรือไม่เคยสนใจอยู่แล้ว

การที่จะบอกว่าให้เราเท่าทันสื่อก็คงเป็นเรื่องที่สมมติอยู่บนฐานว่าคนจำนวนนึงเชื่อว่าสื่อบอกอะไรมาก็เป็น “ความจริงอันสมบูรณ์” ไปในทันที (ซึ่งก็คงมีจริง) และการเท่าทันก็เป็นเรื่องที่เราต้องบอกให้คนกลับมาคิดว่าสื่อเองก็มีความผิดพลาดหรือความไม่สมบูรณ์ได้เหมือนกัน

สำหรับผมเองการ “เท่าทัน” ครั้งใหญ่ที่สุดครั้งหนึ่งคือการเท่าทัน “ครู”

ด้วยระบบการศึกษาไทยที่มีการแบ่งชั้นชัดเจน ผมถูกปลูกฝังมาว่าครูคือผู้ถือความถูกต้องเอาไว้เสมอ ความรู้สึกและความเชื่อนี้เป็นจริงในช่วงเวลาหลายปีในชีวิตนักเรียน

แล้ววันหนึ่งผมก็รู้ว่าครูก็สอนผิดเป็น

มันก็คงไม่ใช่เรื่องแปลกอะไรนักกับการที่คนๆ หนึ่งจะสอนอะไรผิดไป แต่สำหรับนักเรียนที่เชื่อว่าครูคือผู้ถือความจริงอันสมบูรณ์มันสร้างคำถามในชีวิตว่า แล้วต่อจากนี้กูจะเหลืออะไรให้เชื่อได้อีกบ้าง ในแง่หนึ่งมันคืออาการ “โลกสลาย” เมื่อเราพบว่าโลกที่เราเคยรู้จักมันไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป

บทเรียนหลังจากนั้นผมเจออะไรอีกหลายอย่างที่ต้อง “เท่าทัน” ทั้งครูอีกหลายๆ คนที่พบว่าสามารถเล่าเรื่องตาม forward mail ได้อย่างเป็นจริงเป็นจังโดยไม่ได้ตรวจสอบ คนในวงการศาสนาที่ทำผิดเสียเอง งานวิจัยเมกผล งานวิจัยอ้างผลเกินจริง ฯลฯ อีกมากมาย

โลกที่เคยสลายไปแล้วก็สลายไปอีกหลายๆ ครั้ง จนมันไม่ใช่เรื่องใหญ่อะไร มันก็แค่การมองโลกที่โลกมันเป็น

โลกมันเป็นอย่างนี้ เราเองถูกสอนให้มองโลกอย่างที่มันไม่เคยเป็น เราเองถูกสอนว่าอะไรเชื่อถือได้อะไรเชื่อถือไม่ได้ อะไรคือความ “สมบูรณ์” ในตัวเอง ผมมองกลับไปแล้วพบว่าแม้ครูคนหนึ่งจะสอนผิดแต่เขาก็สอนสิ่งที่ถูกต้องอีกหลายอย่าง แม้ครูคนหนึ่งจะเล่าเรื่องตาม forward mail อย่างมั่วซั่วแต่เขาก็เตรียมการสอนในเนื้อหาอย่างดีเยี่ยม

โลกมันเป็นแบบนี้ของมัน มันไม่มีความสมบูรณ์ในตัว ถ้าเราไม่คาดหวังความสมบูรณ์ และเรียนรู้ว่าทุกอย่างอาจจะผิดได้ แม้แต่ตัวเราเองที่ประสบการณ์เปลี่ยนไป เรื่องที่เราบอกว่าพิจารณาไตร่ตรองมาอย่างดีว่าถูกต้อง ตัวเราเองในอนาคตก็บอกว่ามันผิดได้เหมือนกัน

การเท่าทันสื่อเลยไม่ใช่เรื่องใหญ่โตที่ผมคิดว่าเราต้องไปอะไรเป็นพิเศษนัก ถ้าเรายังมีช่องทางที่เราเชื่อว่ามัน “สมบูรณ์” อยู่ ช่องทางนั้นก็คงเป็นช่องทางที่เราต้องเรียนรู้จะเท่าทันมันต่อไป