ผมว่าจะเขียนเรื่องนี้อยู่หลายครั้ง แต่มาถูกกระทุ้งอีกที่ตอนที่กระทู้ “ทำไมมีแต่คนเกลียด microsoft” ถูกขุดขึ้นมา

ผมไม่ทราบแน่ว่าความเกลียดแบบนี้มันเริ่มมาจากตรงไหน แต่คงไม่เกินไปถ้าผมจะคิดว่ามันเป็นเพราะไมโครซอฟท์ “ขาย” ซอฟต์แวร์ในราคาที่คนไทยบ่นๆ กันว่าแพง ที่น่าสนใจกว่าคือ กูเกิลนั้นดูจะอยู่ฝ่ายเทพเสมอจนน่าเอียนๆ

ผมเคยได้คุยกับ Vic Gundotra อยู่ครั้งหนึ่งเมื่อเขามาทัวร์เก็บความเห็นเกี่ยวกับ Android และโลกโมบายในแถบเอเซียตะวันออกเฉียงใต้นี้ (ตอนนั้นเขาแง้มเหตุผลที่ Google Maps มีภาษาไทยว่าเพราะมีคนใช้มาก “อย่างคาดไม่ถึง”)

เขาถามคนในห้องว่าทำไมกูเกิลจึงอยากทำ Android และอยากให้คนใช้ Android? มีคนในห้องตอบว่า “เพราะกูเกิลเป็นคนดี”

คำตอบที่กลับมา “ใช่ เราอยากเป็นคนดี … แต่สำคัญกว่านั้นคือเรามีแรงจูงใจทางเศรฐกิจ”

แรงจูงใจทางเศรษฐกิจ….

ผมพบว่าคุณจะเข้าใจทุกอย่างได้ง่ายขึ้น ถ้าเรามองอะไรง่ายๆ เช่นถ้าเราตั้งคำถามว่าบริษัทยักษ์ใหญ่เช่นไมโครซอฟท์, กูเกิล, ออราเคิล หรืออโดบีนั้นทำทุกอย่างเพื่ออะไร

ทุกบริษัทเป็นบริษัทในตลาดหลักทรัพย์ มีการซื้อขายหุ้นกันทุกวัน

กิจกรรมของบริษัทนั้นเป็นไปเพื่อผลประโยชน์สูงสุดของผู้ถือหุ้น ไม่มีอะไรยากไปกว่านั้น และผลประโยชน์ของผู้ถือหุ้นนั้นแทบทั้งหมดคือกำไร มีบ้างที่เป็นอย่างอื่น เช่นเมื่อครั้ง New York City Pension Funds เสนอให้กูเกิลทำตามหลักหกข้อเพื่อพิทักษ์สิทธิในการแสดงความเห็น ครั้งนั้นผู้เรียกร้องมาในนามของผู้ถือหุ้น 8 เปอร์เซนต์กว่าๆ (เข้าใจว่าไปล็อบบี้นอกรอบยืมเสียงหุ้นมา)

แน่นอน คนที่เชื่อว่า PowerPC ดีกว่า x86 เพราะมันเป็นจิตวิญญาณ อาจจะยับยั้งการเปลี่ยนมาใช้ x86 ได้ง่ายๆ ถ้าคุณมีหุ้นมากพอ

บริษัทต่างๆ ทำหน้าที่ของตัวเองให้ดี เพื่อที่จะมีหน้าไปบอกผู้ถือหุ้นได้ว่ารอบปีหนึ่งๆ พวกเขาทำอะไรกันบ้าง

ผลประโยชน์นั้นมีทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ระยะสั้นก็คงเป็นกำไรที่เห็นๆ กันอยู่ ระยะยาวนั้นคืออิทธิพลบริษัทในตลาด เพื่อผลกำไรในระยะยาวต่อไป

ผู้ถือหุ้นไมโครซอฟท์อดทนต่อสภาพตัวแดงเถือกตลอดหลายปีที่ผ่านมาของ Xbox ได้เพราะเล็งเห็นว่ามันจะเริ่มแสดงตัวเขียวในวันนี้ และหวังว่าปีหน้ามันจะเขียวมากๆ (แต่ถ้าไฟแดงยังเถือกอยู่อย่างนี้อาจจะลำบากหน่อย)

กูเกิลต้องการดึงผู้ใช้เข้าหาตัว ยิ่งคนใช้กูเกิลมาก โอกาสทำกำไรก็ยิ่งมาก กูเกิลเลยผู้ทุกคนไว้กับตัว Android รุ่นที่ผูกกับกูเกิลมากๆ นั้นแทบใช้อะไรไม่ได้ถ้าคุณไม่มี Google Account แถมด้วยการที่กูเกิลควบคุมแพลตฟอร์มได้ ทำให้หากกูเกิลคิดบริการแปลกประหลาดใหม่ๆ (เช่น Wave) ก็สามารถดันลงไปสู่เครื่องลูกข่ายได้โดยเร็ว (ผ่าน Android, Chrome) ทั้งหมดกลับมาเป็นความได้เปรียบในการแข่งขันและกำไร

อโดบีนั้นก็ไม่ต่างกัน แม้จะมีกำไรจาก “ชุดพัฒนา” เสียมากกว่า การปล่อยให้แพลตฟอร์มหลักตกไปอยู่ในมือของกูเกิลหรือไมโครซอฟท์ ซึ่งจะทำให้อโดบีไม่สามารถเป็นผู้นำได้ ก็ยอมไม่ได้เช่นกัน อโดบีจึงทุ่มทุนมหาศาลดึงคนมาอยู่ใน Flash ไม่ว่าจะเป็น AIR หรือ Flex

ความดีในภาพเหล่านี้คืออะไรกัน ในโลกทุนนิยมความดีคือผลประโยชน์ของผู้ถือหุ้น แม้มันจะดูเลือดเย็น แต่มันเป็นความจริง

แต่ความจริงอีกด้านหนึ่งแล้ว หากบริษัทเหล่านี้ไม่ทำเพื่อกำไรสูงสุด ภาพที่เกิดขึ้นกลับไม่ใช่เศรษฐีรายใหญ่หมดตัวเสมอไป แต่กลับเป็นภาพของกองทุนสำรองเลี้ยงชีพของคนทำงานมายี่สิบสามสิบปีที่กำลังหายวับไปกับตา เป็นภาพของคนชั้นกลางธรรมดาๆ ที่ต้องหมดเนื้อหมดตัว…

ความดีในโลกธุรกิจคืออะไรกัน?